Często rolnicy nie do końca zdają sobie sprawę z konsekwencji jakie niesie za sobą sadzenie chorych sadzeniaków. Jedną z groźnych chorób grzybowych powodującą duże straty w tej uprawie jest rizoktonioza ziemniaka. Dlatego warto poświęcić nieco uwagi poznając objawy, sprzyjające warunki rozwoju, metody zwalczania oraz działania profilaktyczne zapobiegające wystąpieniu tej choroby.
Rizoktoniozę wywołuje grzyb Rhizoctonia solani, który występuje zarówno na części podziemnej jak i nadziemnej ziemniaka w kilku formach, z których każda pojawia się w innym terminie i na odrębnym organie.. Źródłem infekcji kiełków ziemniaka są strzępki grzybni wyrastające ze sklerocjów znajdujących się na powierzchni sadzeniaków oraz w porażonych resztkach roślin w glebie.
Ospowatość bulw
Na powierzchni bulwy tworzą się czarne, gruzełkowate strupy wielkości od kilku do kilkunastu milimetrów i grubości 1-5 mm. Są to sklerocja, które stanowią formę przetrwalnikową sprawcy i jednocześnie źródło materiału infekcyjnego na sezon następny. Silniejsze występowanie ospowatości na bulwach ziemniaka obserwuje się w latach o obfitych opadach w okresie od dojrzewania plonu aż do zbioru.
Gnicie kiełków
Forma ta ma największy wpływ na plon. Objawia się gniciem i zamieraniem kiełków. Co w konsekwencji powoduje opóźnione i przerzedzone wschody, a rozwijające się z wtórnych kiełków rośliny ziemniaka, mają mniej pędów i są słabsze, dając również mniejszy plon.
Próchnienie podstawy łodygi
Pojawia się później i jest suchym procesem gnilnym, w którym rozkładające się tkanki barwy brązowej wyglądem przypominają próchniejące drewno. Po zainfekowaniu całego obwodu łodygi zakłócony zostaje transport asymilatów z liści do bulw. Towarzyszą temu na roślinach ziemniaka różnorodne objawy wtórne, takie jak żółknięcie i lekkie więdnięcie roślin, zwijanie się brzegów liści wierzchołkowych, czy też tworzenie się tzw. bulwek powietrznych, w kątach bocznych dolnych pędów.
Opilśń łodygowa
Opilśń łodygowa występuje zwykle 3–4 dni po obfitych deszczach. Przy suchej pogodzie może się ona wcale nie pojawić pomimo silnego porażenia części podziemnych roślin ziemniaka..
Korkowatość (dry core)
Występuje na bulwach w postaci okrągłych, lekko wgłębionych i wyraźnie odgraniczonych brunatnych otworów o średnicy 3-6 mm, które są zakryte sklerotą grzyba Rhizoctonia solani. Na przekroju wewnątrz znajdują się ciemne wżery grzyba..
Warunki sprzyjające rozwojowi rizoktoniozy
Rozwojowi choroby sprzyjają niskie temperatury i wysoka wilgotność w okresie sadzenia, a w pełni okresu wegetacji wysoka wilgotność oraz osłabienie roślin. Do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia choroby można zaliczyćzachwaszczenie, ponieważ niektóre gatunki chwastów jak np. perz zwyczajny, gwiazdnica pospolita, ostrożeń polny przedłużają żywot grzyba Rhizoctoni solani. Stosowanie sadzeniaków silnie porażonych, wczesny termin sadzenia zwłaszcza w niedogrzaną glebę (temp. < 6-8°C), zbyt głębokie sadzenie i za szybkie formowanie redlin oraz częsta uprawa ziemniaków na tym samym polu zwiększają ilość materiału infekcyjnego w glebie. Dlatego w przypadku wystąpienia tej choroby zalecane jest sadzenie co 4-5 lat ziemniaków na tym samym stanowisku. Optymalne warunki rozwoju patogenów w okresie wegetacji uznaje się między 10 a 15ºC, natomiast dla rozwoju ziemniaków jest to około 20-25ºC.
Ochrona przed rizoktoniozą ziemniaka
– Sadzenie zdrowych sadzeniaków
– Przestrzeganie zmianowania
– Sadzenie w optymalnym terminie
– Zbieranie ziemniaków do reprodukcji zaraz po osiągnięciu pełnej dojrzałości
– Niszczenie części nadziemnych, które mogą być źródłem ponownej infekcji
– Stosowanie ochrony chemicznej
Bardzo pomocne jest zaprawianie sadzeniaków, gdy liczba porażonych bulw przekracza 20%. Zazwyczaj odbywa się to w trakcie sadzenia przy pomocy dyszy o bardzo drobnej kropli, która zapewnia dokładne pokrycie bulw cieczą roboczą. Zaletą tego sposobu jest możliwość dwojakiego montowania dysz opryskowych: przy taśmie pobierającej bulwy z kosza zasypowego sadzarki lub tak, aby dysze opryskiwały glebę. Coraz większą grupę zwolenników ma technika zaprawiania ULV (Ultra Low Volume). Urządzenie do tego celu działa w oparciu o wirujący dysk, który 1 ml cieczy roboczej zamienia na 30 milionów kropel, stwarzając w ten sposób możliwość dokładnego pokrycia bulwy. Oprócz wysokiej dokładności pokrycia cieczą roboczą bulw, dodatkową zaletą tej metody jest małe zużycie wody, co ogranicza rozwój zgnilizn bulw.
Zarejestrowane fungicydy do walki z rizoktoniozą z dnia 20.03.2020 na podstawie https://www.gov.pl/web/rolnictwo/wyszukiwarka-srodkow-ochrony-roslin—zastosowanie
| nazwa | Substancja_czynna | zastosowanie/uzytkownik |
|---|---|---|
| Agristar 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Allstar | fluksapyroksad – 300 g | profesjonalne |
| Amistar 250 SC | azoksystrobina – 250 g | amatorskie / profesjonalne |
| Ascom 250 SC | azoksystrobina – 250 g | |
| Astar 250 SC | azoksystrobina – 250 g | amatorskie |
| AzoGuard | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Azoguard AZT 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Azoksysytrobi 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Azoscan 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Azoxymoc | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Aztek 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Aztek 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Azyl 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Azyl 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Demeter 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Dobromir 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Dobromir Super 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Dobromir Top 250 SC | azoksystrobina – 250 g | amatorskie / profesjonalne |
| Emesto Prime 50 FS | penflufen – 50 g | profesjonalne |
| Emesto Silver 118 FS | penflufen – 100 g, protiokonazol – 18 g | profesjonalne |
| Globaztar AZT 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Komilfo 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Korazzo 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Ksystro 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Major 460 SC | flutolanil – 460 g | profesjonalne |
| Mirador 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Monceren 250 FS | pencykuron – 250 g | profesjonalne |
| Monceren Pro 258 FS | pencykuron – 250 g, protiokonazol – 8 g | profesjonalne |
| Moncut 460 SC | flutolanil – 460 g | profesjonalne |
| Pencykur 250 FS | pencykuron – 250 g | |
| Proradix | Pseudomonas sp. szczep DSMZ 13134 – 6,6 | profesjonalne |
| Rezat 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Strobin 250 | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Strobin 250-I | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Strobin 250-II | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Tascom 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Tazer 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Tiger 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Zaftra AZT 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Zakeo 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
| Zetar 250 SC | azoksystrobina – 250 g | profesjonalne |
