Powierzchnia uprawy cebuli w Polsce wynosi około 25 tys. ha. Jest to druga pod względem powierzchni uprawa warzywnicza w Polsce (po kapuście, przed marchwią). Produkcja cebuli skoncentrowana jest w centralnej części naszego kraju. Najwięcej uprawia się jej w województwach: wielkopolskim, kujawsko-pomorskim, dolnośląskim, mazowieckim oraz lubuskim i lubelskim. Cebula ma wysokie wymagania względem składników pokarmowych zawartych tuż pod powierzchnią gleby, gdyż jej system korzeniowy znajduje się dość płytko – jego główna masa sięga do głębokości 20 cm.
Do uprawy cebuli dobrym przedplonem są: rośliny kapustne, zboża oraz pomidor. Niepożądany przedplon to taki, który jest żywicielem dla niszczyka zjadliwego, szkodnika (nicienia), który uszkadza tkanki cebuli, powodując ogromne straty w plonie. Uprawę cebuli i innych roślin żywicielskich na porażonym polu powinno się przerwać na okres kilku lat. Aby nie dopuścić do takiej sytuacji cebuli nie powinno się siać na stanowiskach po ziemniakach, selerach, bobiku, bobie, pietruszce oraz po warzywach cebulowych – porach, czosnku, szczypiorku i cebuli.
Strategia nawożenia
Nawożenie mineralne cebuli jest istotnym czynnikiem plonotwórczym i musi być dostosowane do wyników badania zasobności próbek gleby pobranych wiosną ze stanowiska, na którym planujemy uprawę. Racjonalne nawożenie i odżywianie ma kluczowe znaczenie z powodów nie tylko ekonomicznych, ale także jakości, a co za tym idzie łatwości w sprzedaży oraz wielkości uzyskiwanych plonów.
Istnieją dwa popularne sposoby aplikacji nawozów – doglebowe – posypowe (najczęściej w formie granulowanej, ale również pylistej) oraz dolistne w formie płynnej (oprysk). Nawożenie „pod korzeń” jest podstawowym i wymaganym w uprawie systemem dostarczenia składników pokarmowych, zaś dolistne odżywianie jest istotne w momencie, kiedy to korzeń z powodu niekorzystnych warunków nie może pobrać pewnych składników z gleby (susza, gradobicie, zalanie).
Makroskładniki
Azot. Najważniejszym czynnikiem plonotwórczym w tej uprawie jest azot. Jeżeli brakująca dawka tego pierwiastka jest większa niż 100 kg/ha – ze względu na powodowanie dużego zasolenia gleby, którego cebula nie toleruje – aplikowany azot należy podzielić na dwie równe dawki, z czego drugą stosujemy po 3 tygodniach od wschodów, nie później niż do połowy czerwca. Roślina o niedoborach azotu oznajmia zasychaniem końcówek, usztywnieniem i żółknięciem szczypioru oraz zahamowanym wzrostem. Optymalna zawartość azotu w glebie wynosi 100-140 kg N/ha w czystym składniku.
Fosfor. Niedobory fosforu powodują jaśniejsze zabarwienie liści oraz opóźnione dojrzewanie cebuli, co wpływa niekorzystnie na czas uprawy – przedłużający się okres wegetacji nie sprzyja dobremu przechowaniu plonu.
Potas. Potas jest odpowiedzialny za gospodarkę wodną rośliny. Powoduje lepsze wykorzystanie wody przez komórki rośliny, ogranicza również transpirację, co jest istotne w przypadku długotrwałej suszy. Braki potasu także niekorzystnie wpływają na jakość przechowalniczą cebuli. Z kolei wysokie dawki tego pierwiastka powodują obniżenie zdolności pobierania magnezu z gleby poprzez korzeń. Należy wtedy uwzględnić ten czynnik w planowaniu odżywiania dolistnego tym pierwiastkiem.
Wapń. Kolejnym ważnym elementem w agrotechnice cebuli jest wapnowanie gleb i zawartość wapnia przyswajalnego. Stosowanie nawozów wapniowych ma na celu zredukowanie niekorzystnego wpływu kwasowości, ograniczenie szkodliwego działania glinu i wodoru, poprawę dostępności dla roślin składników pokarmowych, rozwój mikroflory glebowej i zwiększenie udziału próchnicy oraz poprawę fizycznych właściwości gleby.
Podstawowym warunkiem uzyskania satysfakcjonujących plonów cebuli jest uregulowany odczyn gleby. Cebula nie znosi kwaśnego środowiska, dlatego też optymalne pH w glebie powinno zawierać się w przedziale 6,5-7,5 dla gleb mineralnych oraz 5,5-6,5 dla upraw znajdujących się na glebach torfowych. Korzystnym rozwiązaniem jest zastosowanie preparatu zawierającego wysoką dawkę wapnia reaktywnego w dawce 300-600 kg/ha np. Physiomax 975 (zawiera on dodatkowo aminopurynę w formie PHYSIO+, która pomaga w ukorzenianiu i rozwoju korzeni włośnikowych), w zależności od wyników badań gleby. Wapnowanie jest bardzo ważnym zabiegiem agrotechnicznym. Głównym jego celem jest odkwaszenie gleby. Ma dobroczynny wpływ na przyswajanie mikroelementów przez rośliny. Wspomaga nawożenie organiczne i mineralne oraz ma wpływ na polepszenie jakości płodów rolnych. Wybierając odpowiedni nawóz możemy nie tylko uzyskać odpowiednie pH, ale znacząco poprawić kondycję gleby.
Siarka. Występuje na polskich ziemiach w niedoborze. Coraz lepsze filtry na zakładach przemysłowych spowodowały mniejsze uwalnianie siarki z przemysłu do atmosfery, a co za tym idzie ograniczyły dostępność siarki opadowej dla roślin. Siarka jest ważnym elementem racjonalnego odżywiania, gdyż odpowiada m.in. za pobieranie azotu – najbardziej plonotwórczego pierwiastka. Niedobór 1 kg siarki w glebie, ogranicza pobieranie do 14 kg azotu!!!
Mikroskładniki
Pomimo tego, że mikroelementy są potrzebne roślinie w znaczniej mniejszych ilościach od makro pierwiastków, odgrywają niebagatelną rolę w produkcji wysokiej jakości cebuli.
Molibden. Niedobór molibdenu sprawia, że siewki cebuli stają się wiotkie, a końcówki szczypioru zamierają. Aby przeciwdziałać temu zjawisku można zastosować preparat dolistny zawierający i molibden i bor oraz kompleks biostymulujący Seactiv.
Miedź w cebuli ma istotne znaczenie z kilku przyczyn: jest niezbędna do pobierania azotu mineralnego z gleby, uczestniczy w syntezie chlorofilu oraz procesie fotosyntezy. Problemy z pobieraniem miedzi przez cebule mogą być spowodowane suszą oraz intensywnym nawożeniem mineralnym, co w konsekwencji prowadzi do zaburzenia w wykształcaniu się ich oraz złego wybarwienia łusek zewnętrznych. Dodatkowym atutem miedzi jest bez wątpienia ograniczenie przez ten pierwiastek występowania chorób grzybowych.
Mangan ma bezpośredni związek z kwasowością gleby – w silnie kwaśnym środowisku pierwiastek ten powoduje zamieranie siewek w skutek swojej toksyczności, zaś pH powyżej 7,5 powoduje konieczność dokarmiania tym mikroelementem w wyniku słabszego jego pobierania z gleby w środowisku zasadowym. Mangan jest ważny ze względu na funkcję aktywatora enzymów odpowiadających za redukcje azotanów w roślinie. Jego niedobór powoduje także wolniejszy wzrost roślin oraz jaśniejsze zabarwienie i skręcanie się szczypioru. Warto zatem wybrać taki nawóz płynny, który zawiera ten pierwiastek – dobrym rozwiązaniem jest tutaj Fertiactyl Tonic, zawierający wysokie dawki i Manganu i Miedzi.
Cynk jest istotnym mikroelementem ze względu na funkcję jaką spełnia. Bierze udział w syntezie tryptofanu – ważnego aminokwasu, który z kolei wspomaga syntezę auksyn (regulator wzrostu). Brak objawia się karłowaceniem roślin – jest więc istotnym elementem ograniczającym plon cebuli. Uzupełnienie nawożenia dolistnego uprawy cebuli tym pierwiastkiem powinno być priorytetem każdego producenta.
Żelazo. Żelazo jest odpowiedzialne za tworzenie się chlorofilu, metabolizm kwasów nukleinowych oraz za fotosyntezę i oddychanie. Rzadko zdarza się żeby w roślinach cebuli powstawał deficyt tego pierwiastka – podwyższone ryzyko występuje jedynie na glebach alkaicznych, bogatych w siarkę, fosfor i miedź oraz świeżo wapnowanych. Rośliny cebuli nie wykazują znaczących objawów w niedoborze tego mikroelementu. Nie ma zatem potrzeby uwzględniania tego pierwiastka w planowanym odżywianiu upraw.
Kompletne rozwiązanie
Ciekawym i wyjątkowo efektywnym rozwiązaniem w uprawie cebuli może być zastosowanie uniwersalnego nawozu płynnego Fertileader Vital, który zawiera wszystkie niezbędne mikroelementy: bor, molibden, mangan, miedź, cynk i żelazo oraz makroelementy: azot, potas i fosfor. Zawiera on także kompleks bioaktywny z alg morskich Seactiv, w skład którego wchodzą m.in. aminokwasy, ułatwiające wnikanie mikroelementów do rośliny oraz IsoPenthylAdeniny (IPA) poprawiający ich transport w roślinie. Produkt ten stosuje się podczas całego okresu wegetacji w celu poprawy syntezy i magazynowania białek oraz cukrów w organach generatywnych cebuli. Jest optymalnym rozwiązaniem zapewniającym uzyskanie satysfakcjonującej wielkości i jakości plonu.
Tylko odpowiednio dobrany program nawożenia pozwala uniknąć potencjalnych problemów w uprawie i uzyskać satysfakcjonujący, wysokiej jakości plon cebuli.
Program powinien być ustalany zawsze w oparciu o badania gleby przed sezonem oraz o dokładnie przemyślany plan nawożenia. Niedobór składników pokarmowych jest równie szkodliwy co jego nadmiar, nie wspominając już o tak ważnym aspekcie jakim jest czynnik ekonomiczny.
