Przy uprawie cebuli jest wiele czynników, które decydować mogą o sukcesie lub porażce w jej uprawie. W poniższym materiale chcieliśmy zwrócić uwagę na niektóre ważne szczegóły agrotechniczne które mogą mieć wpływa na plonowanie cebuli i jakość końcowego plonu. W obecnych czasach, gdy na uprawie cebuli nie zawsze da się zarobić, każdy detal uprawowy, może mieć znaczenie, gdyż może wpływać na końcowy efekt produkcyjny.
Wybór odmiany – najczęściej uprawiane typy w Polsce
Dobór odmiany powinien uwzględniać kilka czynników. Przede wszystkim należy uwzględnić lokalne warunki glebowe i klimatyczne. Na gleby słabsze piaszczyste i przy braku nawadniania warto sięgać po odmiany o mocniejszym systemie korzeniowym i większym wigorze roślin. Takie cechy odmian jak ich podatność/wrażliwość na choroby będą miały wpływ na to jak intensywną ochronę należy by zapewnić dobrą zdrowotność roślin aż do momentu zbiorów. Generalnie w Polsce uprawiane są dwa typy odmian. Odmiany hiszpańskie, przystosowane są do uprawę w ciepłym klimacie, dobrze tolerują wysokie temperatury, dając wysokie plony dobrej jakości cebul nawet przy deficycie wody w glebie. Mają potencjał do tworzenia dużych cebul, co przekłada się na wysokie plony. Tym samym są odmiany bardzo dobre do obierania, przy dużym rozmiarze cebul dobrze i szybko się je obiera. W przypadku odmian w typie hiszpańskim, nie należy się zbytnio spieszyć z siewem nasion – optymalnie gdy przypada on na okres między 10-20 kwietnia. Wbrew pozorom w przypadku tego typu odmian ma bardzo duże znaczeni, gdy bowiem przyśpieszony będzie termin siewu w korelacji z niekorzystnym przebiegiem temperatur w maju (długie okresy niskich temperatur) może dochodzić do jarowizacji roślin i tworzenia pędów kwiatostanowych w pierwszym roku uprawy. Dużym atutem odmian w typie hiszpańskim jest silny wigor roślin , który uwidacznia się już w trakcie wschodów, przez co pod względem produkcyjnym okres juwenilny jest dużo łatwiejszy niż u odmian w typie rijnsburger. Generalnie jednak odmian w typie hiszpańskim uważane są za dość wrażliwe zarówno jeśli chodzi o uboczne skutki działania herbicydów jak również podatność na choroby. Szczypior jest tu bowiem jaśniejszy, w mniejszym stopniu pokryty woskiem i delikatniejszy niż u odmian typu rijnsburger.
Cebule typu rijnsburger, o żółtej barwie łuski, tworzą zgrubienia przy długim dniu, mają przy tym bardzo dobre parametry przechowalnicze, co pozwala je w kontrolowanych warunkach przechowywać do maja – czerwca kolejnego roku. Przy uprawie rijnsburgurów uzyskuje się plony na poziomie 50-60 t/ha, przy bardzo dobrej agrotechnice i sprzyjających warunkach do uprawy plony mogą sięgać 80-90 t/ha.
Ochrona – najważniejsze zagrożenia
Mączniak rzekomy cebuli to choroba powszechnie znana, ale mimo wszystko stwarza niekiedy trudności w zwalczaniu. Często wynika to ze zbyt późnego rozpoczynania ochrony, ignorowania pierwotnych źródeł infekcji czy zbyt małej liczby zabiegów i źle dobranych preparatów do ochrony. Najwyższą skuteczność ochrony zapewniają preparaty o działaniu systemicznym lub lokalnie wgłębnym, najmniej skuteczne i najkrócej działają środki o działaniu kontaktowym. Kolejnym poważnym zagrożeniem jest alternarioza, choroba która w krótkim czasie może powodować znaczące zniszczenia na plantacjach cebuli. Botrytis squamentosa sprawca zgnilizny szyjki cebuli to stosunkowo nowy patogen w Polsce, powodujący początkowo drobne plamki na szczypiorze, który w krótkim czasie zasycha – choroba może zniszczyć szczypior w przeciągu 3-4 dni. Stemhylium to również choroba powodująca szybkie zamieranie liści – w jej zwalczaniu skutecznym środkiem jest Scorpion 325 SC (zwalcza też alternariozę i szarą pleśń), którego skuteczność można zwiększyć stosując łącznie z siarczanem magnezu. Coraz większym problem na wielu plantacjach okazują się również choroby odglebowe jak różowienie korzeni czy fuzarioza. Najlepsza metoda ich zapobiegania jest płodozmian, lub uprawa odmian odpornych. Cebula może być atakowana też przez choroby bakteryjne (około 17 różnych rodzajów), które najszybciej rozwijają się w warunkach ciepłej i wilgotnej pogody.
Więcej o chorobach cebuli i możliwościach ich zwalczania przeczytasz TUTAJ
Problemy związane z nasileniem niektórych chorób cebuli są często wynikiem zaniedbań samych producentów. Jednym z nich jest wywożenie pozostałości po obieraniu cebuli na pole i ich przyorywanie. To tylko powoduje rozprzestrzenianie się wielu patogenów. Najlepszą metodą utylizacji resztek roślinnych jest kompostowanie, dobrze jest poszczególne warstwy resztek roślinnych posypać wapnem. Warto pamiętać, że rośliny które są w złej kondycji są też bardziej podatne na patogeny, dlatego gdy rośliny są narażone są na działanie stresowych warunków (susza, zalanie, gradobicia) powinno się zwrócić uwagę na dobra ochronę zapobiegawczą. Gdy z kolei na plantacji pojawiają się objawy występowania bakterioz (srebrzystość liści u podstawy), bardzo istotne jest jej odpowiednie traktowanie cebuli przed wykopaniem. Przede wszystkim nie powinno się wtedy ścinać szczypioru rozdrabniaczem, a wykopaną cebulę dobrze wysuszyć w naturalny sposób (na słońcu) – szybkie zaschniecie szyjki, uchroni przed przeniknięciem bakterii do zgrubień i problemami w przechowalni.
Strategia walki z chwastami nie powinna zakłócać procesu wzrostu roślin. Błędy związane ze stosowaniem herbicydów mogą hamować wzrost roślin i zmniejszyć plonu nawet o 20-30%.
Zabiegi agrotechniczne
Wśród czynników mających ogromny wpływ na plonowanie cebuli jest właściwy odczyn gleby. O jego uregulowanie powinno się zadbać nie bezpośrednio przed uprawą (cebula nie lubi gleb świeżo wapnowanych), ale co najmniej rok wcześniej. Ważny jest właściwy dobór odmian, dopasowanie ich do stanowiska i typu gleby oraz poprawne nawożenie. Przy profesjonalnej produkcji konieczne staje się nawadnianie, tak by można było dostarczać roślinom wodę wtedy kiedy jest ona roślinom potrzebna. Wreszcie prawidłowa walka z chwastami, co dla producentów okazuje się poważnym problemem. Każdorazowo herbicydy i ich dawki powinny być dobierane do warunków panujących na danym polu, przebiegu pogody, kondycji roślin i chwastów jakie stanowią największy problem.
Wielu producentów zupełnie niepotrzebnie, za wcześnie wykonuje siewy nasion. – Trzeba pamiętać, że do prawidłowych wschodów potrzebna jest nie tylko woda w glebie ale też odpowiednia jej temperatura. Zbyt wczesne siewy w zimną glebę powodować będą wydłużenie czasu do wschodów, a tym samym okresu gdy nasiona i młode siewki narażone są na atak patogenów. Ponadto technologia uprawy, nawożenia, ochrony powinna być dopasowana do typu odmian – inne wymagania pod tym względem mają odmiany w typie hiszpańskim, a inna – rijnsburgery. Cebule do wykopywania powinny mieć zdrowy szczypior. Gdy będzie on zniszczony przez choroby cebula taka nie będzie miała dobrej wartości przechowalniczej. Podstawą zaś wykształcenia mocnej, ładnej łuski jest dosuszanie cebuli w polu, co również jest najtańszym sposobem uzyskania dobrej jakości cebuli.
